شوهرم و خانواده‌اش، بعد از یک سال عقد، می‌گویند: باید مهریه‌ات را ببخشی تا عروسی کنی. آیا این خواسته به‌جایی است؟

خیلی عجیب است. مهریه که یک پول نیست که در مقابل کالا بدهند؛ مثلاً یک کالایی معامله‌شده و طرف پشیمان شده، طرف می‌گوید خانم پول شما را نمی‌دهم. پول این کالا را به شما پس نمی‌دهم. ما در بحث ازدواج گفته بودیم مهریه یک پیش کش و یک هدیه است و نشانه صداقت و نشانه عشق قلبی مرد به زن است. این یک پول نیست، صداق با صدق است یعنی نشانه صداقت است. من خیلی باورم نمی‌شود که این شوهر و این خانواده آقا بخواهند نشانه صداقتشان را پس بگیرند. آن‌قدر قضیه مهریه در شرع مقدس مهم است که در دین ما آمده، این یک دین بر گردن آقا است و اگر خانم مطالبه نکند، سال‌های سال، واجب نیست که ایشان پرداخت کنند ولی اگر مطالبه کند باید بپردازند.

حالا می‌گویند مستحب است مرد قسمتی از مهریه را در قبل از ورود به زندگی زناشویی بپردازد و این نشان می‌دهد خیلی مهم است. این‌ها می‌خواهند به‌زور خانم را وادار کنند که مهریه‌اش را ببخشد ولی حالا اگر خانم بخواهد قسمتی از مهریه یا همه مهریه را ببخشد، بحث دیگری است. آیه چهار سوره شریفه نساء: شما مهریه همسرتان را بپردازید. اگر خودشان دوست داشتند، مهریه‌شان را بدهند بخورید نوش جانتان با طیب خاطر. ممکن است این آقا محترم اصرار می‌کنند شاید رقم مهریه نجومی است واقعاً توصیه می‌شود مقداری از مهریه را ببخشید و مهریه رامعقول کنید.

حالا اگر چنین چیزی است آن‌ها نباید بگویند کل مهریه‌ات را ببخش .بگویند قسمتی از مهریه‌ات را ببخش و آن را سبک‌تر کن. روایت از حضرت علی (ع) داریم: لاتفالو به امول النساء فتکونواعداوه. مهر خانم‌ها را زیاد نگیرید زیرا کینه می‌آورد. اگر واقعاً این قضیه نیست و مهریه مطلوب است و خانواده آقاپسر اصرار می‌کنند، خیلی بد است در آموزه‌های دینی ما به جد، در مقابلش ایستاده‌اند و میگویند سارق است. پلیدترین گناه است، کسی زنش را به‌زور وادارمی کند تا از مهریه‌اش بگذرد، خداوند او را نمی‌آمرزد. امام صادق (ع) می‌فرماید: فهو عنداله زان. همان کسی است که عمل خلاف عفت انجام داده است. ما خیلی در این زمینه حرف داریم. پیامبر فرمودند: وقتی یک یتیمی گریه می‌کند خداوند چقدر ناراحت می‌شود و حالا اگر خانمی را وادار به این کار بکنند، خدا بیشتر از اشک یتیم خشمگین می‌شود. امیدوارم خانم ه از شما طلب مهریه نکنند و زمانی که استطاعت داشتید از شما طلب کنند.

مهریه‌ی مطلوب برای یک ازدواج خوب چقدر است؟

اسلام برای مهریه حد و اندازه‌ای تعیین نکرده است. مهریه بستگی به توافق طرفین دارد. نکته‌اش هم این است که اگر حداقلی را قرار می‌داد مثلاً فرض کنید یک سکه قرار می‌داد شادی کسی پیدا می‌شد که همان یک سکه را هم نمی‌داشت و از ازدواج محروم می‌شود. لذا اسلام حدی را برای مهریه معین کرده است؛ اما اسلام تأکید کرده است که مهریه زیاد نباشد. چه روایات هشداردهنده‌ای در این رابطه داریم. حضرت علی (ع) می‌فرماید: مهریه‌ی را زیاد نکنید زیرا دشمنی می‌آورد. به آقایان گفته بودیم که شما در جلسه‌ی اول خواستگاری باید حدود مهریه دستتان بیاید یعنی انتظار خانواده‌ی خانم را به دست بیاورید البته رقم لازم نیست. ممکن است که یک مسیر طولانی تا بله برون را بروید و در آنجا به بن‌بست برسید. ما مواردی داریم که این مسئله‌ی مهریه مطرح نمی‌شود و تا بله برون پیش می‌روند و حتی در این مراسم خویشاوند هم شرکت می‌کنند و در آنجا خانواده‌ی دخترخانم مهریه‌ی سنگینی را در نظر می‌گیرند. آقا در موقعیتی قرارگرفته که دیگر نمی‌تواند برگردد زیرا هم علقه ای ایجاد شده است و هم بحث آبرویش است چون همه فهمیده اند لذا زیر بار مهریه‌ی سنگین می رود اما در دلش کینه ایجاد می‌شود.

پیامبر فرمودند که مهریه را آسان بگیرید زیرا مرد مهریه را به‌زور می دهد اما در دل او کینه ایجاد می‌شود. خیلی از مشکلات بعد از ازدواج به این مسائل برمی‌گردد. از آقا می‌پرسند که چرا شما این قدر در حق خانم تان ستم می‌کنید؟ ممکن است نگوید ولی در همان موقع این در ضمیر ناخودآگاهش رفته و کینه ایجاد شده است. لذا اسلام تأکید کرده که مهریه ها خیلی زیاد نباشد. متاسفانه الان چه مهریه هایی می‌گیرند، به تاریخ تولدت و تاریخ میلادی. این مهریه ها قطعا مطلوب اسلام نیست اما مهریه را هم تعیین نکرده است. حالا ممکن است بعضی ها بگویند که این مهریه های سنگین برای بقای زندگی است و می خواهیم ضمانتی برای استمرار زندگی‌مان باشد. واقعاً چه کسی می تواند ادعاکند که مهریه ضامن بقای زندگی می‌شود؟ اگر این جوری بود مگر ما در مهریه‌های سنگین کم طلاق می‌بینیم؟ حالا بفرض برای بقای زندگی هم باشد ولی با چه کیفیتی؟ وقتی مرد کینه دارد، تحت فشار است و عقده ای شده است دیگر معلوم نیست که زندگی بکند. این صورت زندگی است و در حقیقت مردگی است. لذا این باعث بقای زندگی نمی‌شود.

ما موارد زیادی داشته‌ایم که مهریه‌های سنگین داشته‌اند و کارشان به طلاق کشیده شده است. مردی که بخواهد زندگی نکند آن‌قدر راه کار بلد است و آن‌قدر مفر و گریزگاه دارد که مثلاً می‌تواند خانم را تحت فشار قرار دهد تا خانم بگوید: مهرم حلال جانم آزاد. البته این کاری که آقا می کند خیلی خطرناک است. پیامبر فرمود: مردی که زنش را آزار بدهد تا از مهرش بگذرد، خدا را به اندازه‌ای خشمگیمن می‌کند که گریه‌های یتیم خدا را خشمگین می‌کند. این خیلی تکان دهنده است. سراغ مهریه‌های زیاد نروید و خانواده‌های دخترخانم هم مهریه‌های سنگین را تحمیل نکنند البته از طرفی خانواده‌ی پسر هم نباید مهریه‌ی ناچیز را تحمیل نکنند.

بعضی مواقع آقا تمکن مالی دارد ولی زیر بار یک مهریه‌ی متعارف نمی رود. بالاخره مهریه حق است. مهریه برای زن پشتوانه است و خدا آن را قرارداده است. به‌نظر من مهریه در حد متعارف خوب است. پس این طرفینی است. خانواده‌ی دختر مهریه خیلی بالا را به آقا پسر تحمیل نکنند و از طرفی خانواده‌ی آقا پسر هم مهریه‌ی خیلی ناچیز که اصلا مهریه بحساب نمی آید را به دخترخانم تحمیل نکنند. پس در حد توان خوب است و ببینند که آقا چقدر توان دارد. در حدی که بتواند یک پشتوانه برای همسرش ایجاد بکند، مهریه را تعیین کند.

من بسیار دیده‌ام که در مواردی بخاطر مهریه های ناچیز، آقایی که انسان سالمی نیست و بعد می‌خواهد مشکلاتی درست کند با وقاحت تمام مشکلات ایجاد می‌کند؛ مثلاً ما داریم که آقا می‌گوید خانم بیا برویم محضر، مهریه‌ات را بدهم و تو را طلاق بدهم زیرا مهریه‌اش یک سکه است. او می تواند خیلی راحت این مهریه را بدهد ولی اگر متعارف باشد و باید قبل از این که به خانم بگوید که بیا محضر برویم اول حساب و کتابی بکند و دسترنج چند سالش باشد به این راحتی حرف از طلاق نمی زند. قبلا گفتیم که خانم می‌گوید: مهرم حلال جانم خلاص. حالا خانم با فردی به بن‌بست رسیده است یا با اعجوبه‌ای سر کار دارد و در ستم است و خودش میخواهد طلاق بگیرد. خوب این مهری ندارد که بخواهد بگیرد؛ و بگوید مهرم حلال جونم خلاص. حداقل در این جور مواقع اهرم فشار خوبی است.

من کلاً با افراط و تفریط مخالف هستم. در هرکاری افراط و تفریط غلط است. روایت داریم که بهترین کارها حد وسط آن است. روایت داریم که راست و چپ گمراهی است و راه راست همان حد وسط است