1- اسراف چیست؟
قال الصادق علیه السلام:
انما الاسراف فیما اتلف المال و اضر بالبدن.
قیل: فما الاقتار؟ قال:
اكل الخبز و الملح و انت تقدر على غیره.
امام صادق علیه السلام فرمود:
اسراف آنست كه انسان مالش را از بین ببرد و به بدنش صدمه بزند «مثل سیگار كشیدن » عرض شد پس اقتار چیست؟
فرمود: اینست كه غذایت نان و نمك باشد در صورتیكه قدرت دارى غذاى مناسبترى بخورى.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث 1
-----------------------------------
2- زیادى آب خوردن را نباید دور ریخت
قال الصادق علیه السلام:
من شرب من ماء الفرات و القى بقیة الكوز خارج الماء فقد اسرف.
امام صادق علیه السلام فرمود:
كسى كه آبى را از نهر فرات «گوارا» براى خوردن بردارد و بعد از نوشیدن، زیادى آنرا بیرون بریزد اسراف كرده است.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث 3
------------------------------------
3- پائین ترین مرتبه اسراف
عن ابى عبدالله علیه السلام قال:
ادنى الاسراف هراقة فضل الاناء و ابتذال ثوب الصون و القاء النوى.
امام صادق علیه السلام فرمود:
پائین ترین مرتبه اسراف عبارتست از:
1- دور ریختن آبى كه از آشامیدن اضافه آمده است.
2- اینكه لباس كار و لباس بیرونى، یكى باشد.
3- بدور انداختن هسته خرما پس از خوردن خرما «چون از هسته خرما ماده غذائى براى شتران تهیه مى شد»
وسائل الشیعه، ح 3، باب 28، ص 374.
------------------------------------
4- میوه نیم خورده
روى انه نظر الصادق علیه السلام الى فاكهة قد رمیت من داره لم یستقص اكلها فغضب و قال: ما هذا ان كنتم شبعتم فان كثیرا من الناس لم یشبعوا فاطعموه من یحتاج الیه.
نقل شده است كه امام صادق علیه السلام مشاهده كرد میوه اى را نیم خورده از خانه بیرون انداخته اند، خشمگین شد و فرمود:
اگر شما سیر هستید خیلى از مردم گرسنه اند خوب بود آنرا به نیازمندیش مى دادید.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث4
------------------------------------
5- هر چه از سفره افتاد بردارید
عن ابى عبدالله علیه السلام قال:
انى اجد الشیئ الیسیر یقع من الخوان فاعیده فیضحك الخادم.
از امام صادق علیه السلام نقل شده كه فرمود:
من هر گاه چیز كمى هم از سفره مى افتد آنرا برمى دارم و این كار باعث تعجب خادم مى شود و خادم مى خندد.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث 7
------------------------------------
6- سلامتى كجاست؟
قال امیرالمؤمنین علیه السلام:
كلوا ما سقط من الخوان فانه شفآء من كل داء باذن الله عز و جل لمن اراد ان یستشفى به.
امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:
آنچه را كه از سفره افتاده بردارید و بخورید، زیرا آن دواى هر دردى است كه خدا بخواهد آن را التیام بخشد براى كسى كه به نیت شفاء بخورد.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث 9، بنقل از نهج البلاغه
------------------------------------
7- بى نیازى جاودانه
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم:
من تتبع ما یقع من مائدة فاكله ذهب عنه الفقر و عن ولده و ولد ولده الى السابع.
پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
كسى كه جستجو كند و آنچه از سفره افتاده بردارد و بخورد، فقر و تنگدستى از خودش و اولادش تا هفت پشت رخت بر مى بندد.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث 8.
------------------------------------
8- نشانه هاى اسراف كننده
عن ابى عبدالله علیه السلام قال:
للمسرف ثلاث علامات یشترى ما لیس له و یلبس ما لیس له و یاكل ما لیس له.
امام صادق علیه السلام فرمود:
اسراف كننده را سه نشانه است:
چیزهائى را مى خرد و مى پوشد و مى خورد كه در شان او نیست.
تفسیر نور الثقلین، جلد 1، سوره انعام، ص 772
9- نشانه مؤمن
قال ابو عبدالله علیه السلام:
صفة المؤمن... لا یبذر و لا یسرف بل یقتصد.
امام صادق علیه السلام فرمود:
انسان مؤمن اسراف و زیاده روى نمى كند بلكه میانه روى را پیشه خود مى سازد.
مجموعة الاخبار، الباب 30، حدیث1
------------------------------------
10- روش پیامبر
روى انه كان رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم یاكل الرطب و یطعم الشاة النوى.
روایت شده است پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله و سلم وقتى خرما مى خوردند، هسته آنرا به گوسفند مى دادند.
مجموعة الاخبار، باب 171، حدیث 5
------------------------------------
11- اسلام و میانه روى
عن عامر بن جذاعة قال:
جاء رجل الى ابى عبدالله علیه السلام فقال له:
اتق الله و لا تسرف و لا تقتر و لكن بین ذلك قوام، ان التبذیر من الاسراف، قال الله عز و جل، و لا تبذر تبذیرا.
از عامر بن جذاعة نقل شده است كه گفت: مردى آمد خدمت امام صادق علیه السلام حضرت باو فرمود:
تقواى الهى پیشه كن، اسراف نكن و بر خود هم سخت مگیر و میانه روى مایه استوارى است، تبذیر همان اسراف است كه خداوند درباره آن فرموده: تبذیر و زیاده روى نكن.
تفسیر نور الثقلین، ج 2، سوره اسراء، ص 56
------------------------------------
12- كار شیطانى
عن كتاب ابى محمد العسكرى علیه السلام الى محمد بن حمزة و بشارته بالغنى و قوله له: و علیك بالاقتصاد و ایاك و الاسراف فانه من فعل الشیطنة.
امام حسن عسگرى علیه السلام به محمد بن حمزه نامه اى نوشته و او را به ثروت و بى نیازى مژده داده و به او فرمود:
بر تو باد میانه روى و پرهیز از اسراف زیرا اسراف از كارهاى شیطانى است.
بحار الانوار، 50: ص 292 ح 66
------------------------------------
13- عامل نیاز و بى نیازى
قال ابو عبدالله علیه السلام:
یا عبید،ان السرف یورث الفقر و ان القصد یورث الغنى.
امام صادق علیه السلام به عبید فرمود:
اسراف و زیاده روى باعث فقر و تنگدستى مى گردد و میانه روى موجب ثروت و بى نیازى مى شود.
وسائل الشیعه، ج 15، ص 258
------------------------------------
14- دور انداختن هسته خرما
عن ابى عبدالله علیه السلام قال:
ان القصد امر یحبه الله عز و جل و ان السرف یبغضه حتى طرحك النواة فانها تصلح لشیئ و حتى صبك فضل شرابك.
از امام صادق علیه السلام نقل شده است كه فرمود:
میانه روى را خداوند متعال دوست دارد و اسراف و زیاده روى مورد خشم اوست حتى اگر اسراف در انداختن هسته خرمائى باشد كه قابل مصرف است یا زیادى آبى كه خورده شده، باشد.
تحف العقول، ص 301
------------------------------------
15- میانه روى و بقاء نعمت
عن موسى بن جعفر علیه السلام:
و من اقتصد و قنع بقیت علیه النعمة و من بذر و اسرف زالت عنه النعمة.
امام موسى بن جعفر علیه السلام فرمودند:
كسى كه در زندگى میانه روى و قناعت ورزد، نعمت او باقى مى ماند و آنكه با ریخت و پاش و اسراف زندگى كند نعمتش از بین مى رود.
تحف العقول، ص 301
------------------------------------
16- میانه روى حسنه و اسراف گناه است
قال ابو جعفر لابى عبد الله علیه السلام:
یا بنى! علیك بالحسنة بین السیئتین تمحوهما قال: كیف ذلك یا ابة؟
قال: مثل قوله،«و الذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا»
امام باقر علیه السلام به فرزندش امام صادق علیه السلام فرمود:
بر تو باد به انجام كار خیرى كه وسط دو كار بد قرار گرفته و آن دو را از بین مى برد، امام صادق سؤال كرد، چگونه چنین چیزى ممكن است؟ امام فرمود:
همانطور كه قرآن مى گوید مؤمنین كسانى هستند كه وقتى انفاق مى كنند زیاده روى و سختگیرى نمى كنند. (بنابراین اسراف و سختگیرى هر دو گناه است و حد وسط آن یعنى میانه روى حسنه است بر تو باد به آن حسنه كه بین آن دو گناه است).
تفسیر نور الثقلین، جلد 4، سوره فرقان، ص 27
------------------------------------
17- بیمه میانه روعن
ابن میمون قال سمعت ابا عبد الله علیه السلام، یقول:
ضمنت لمن اقتصد ان لا یفتقر.
ابن میمون گفت شنیدم كه امام صادق علیه السلام فرمود:
هر كسى كه در زندگى خود میانه رو باشد من ضمانت مى كنم او را كه هرگز تهى دست نشود.
خصال صدوق، باب الواحد، حدیث 32
------------------------------------
18- عامل فراوانى و تباهى ثروت
قال امیرالمؤمنین علیه السلام:
القصد مثراة و السرف مثواة.
على علیه السلام فرمود:
اعتدال در خرج كردن «میانه روى » موجب فراوانى مال و ثروت و اسراف باعث تباهى و نابودى آن است.
وسائل الشیعه، ج 15، ص 258
------------------------------------
19- میانه روى عامل رستگارى
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم:
ثلاث منجیات، فذكر الثالث القصد فى الغنى و الفقر.
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
سه چیز باعث نجات و رستگارى است و در مورد سومى خاطر نشان ساخت، رعایت اعتدال در حال فقر و توانگریست.
وسائل الشیعه، ج 15، ص 258
------------------------------------
20- عامل فراوانى رزق و محرومیت
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم:
من اقتصد فى معیشته رزقه الله و من بذر حرمه الله.
پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
كسى كه در زندگى میانه روى را رعایت نماید خداوند او را روزى مى دهد و كسى كه اسراف و زیاده روى كند، او را محروم مى سازد.
وسائل الشیعه، ج 15، ص 259
